عليرضا مرادي بيستوني- شايد در هر استان از کشور بتوان برخي از دوره‌هاي تاريخي را مشاهده کرد اما استان کرمانشاه را مي‌توان مانند يک کتاب تاريخ ورق زد و تمامي ادوار تاريخي را در آن ديد.

استان کرمانشاه با توجه به موقعيت خاص آن که در هلال حاصلخيزي بين النهرين واقع شده (که اين هلال بخشي از شمال غرب و غرب کشور را در برمي گيرد ) همواره در دوره‌هاي مختلف تاريخي مورد توجه بشر بوده است.

انسان‌هاي اوليه در يکصد هزار سال پيش به واسطه کوهستاني بودن ، وجود غارها ، پناهگاه‌هاي امن ، منابع غذايي و دشت مساعدي که در پايين دست اين منطقه وجود داشته در اين منطقه سکونت داشته‌اند.

با گرم شدن هوا،انسان‌هاي اوليه از غارها خارج شده و با پديد آوردن اولين روستاها از جمله شيخي آباد و گنج دره در منطقه هرسين به يکجا نشيني روي آوردند.

قرار گرفتن استان کرمانشاه در مسير بين‌النهرين در دوران باستان و قرار گرفتن بر سر راه عتبات عاليات از دوران اسلامي تاکنون باعث شده که اين استان همواره در دوره هاي تاريخي حائز اهميت باشد.

در دوران باستان تنها مسيري که شرق را به غرب متصل مي‌کرد استان کرمانشاه بوده و به همين دليل بيستون را دروازه آسيا نامگذاري کرده‌اند.

در دوره مادها وجود قديمي‌ترين کتيبه و نقش برجسته خاورميانه ( آنوباني ني ) که پنج هزار سال پيش حجاري شده ، قدمت و سيطره فرهنگ و تمدن اين منطقه را نشان مي‌دهد.

در دوره هخامنشيان وجود کتيبه بيستون و آثار متعدد ديگر ، در دوره سلوکي ها مجسمه خداي قدرت يوناني‌ها ، در دوره اشکانيان نقش برجسته مهرداد دوم ونقش برجسته بلاژ سوم که تغيير خط و کتابت را از يوناني به پارتي نشان مي‌دهد از جمله آثار به جا مانده از دوره‌هاي مختلف تاريخي در کرمانشاه است.

در دوره ساسانيان نيز استان کرمانشاه دوران اوج خود را سپري کرده و نزديکي کرمانشاه به تيسفون پايتخت ساسانيان و وجود چشمه هاي مقدس و معبد آناهيتا در اين منطقه باعث توجه ويژه ساسانيان به اين منطقه و ايجاد آتشکده‌هايي از جمله چهار قاپي و اثر تاريخي طاق بستان شده است.

در دوره اسلامي نيز آثار قابل توجهي در استان کرمانشاه مشاهده مي‌شود که از آن جمله مي‌توان به مسجد عبدالله ابن عمر از نخستين مساجد صدر اسلام ، کاروانسراي شاه عباسي ، مسجد جامع کرمانشاه و بازار سنتي کرمانشاه به عنوان طولاني ترين بازار خاورميانه اشاره کرد.

در کنار اين مي‌توان به طبيعت و وضعيت اقليمي مناسب استان کرمانشاه اشاره کرد که باعث توجه ويژه به اين منطقه در ادوار مختلف تاريخ و خلق آثار تاريخي در اين ديار شده است.

به همين دليل استان کرمانشاه همواره مورد توجه باستان شناسان ايراني و خارجي قرار گرفته و کاوش‌هاي متعددي در اين استان قبل و بعد از انقلاب اسلامي انجام شده است .

کاوش تپه آسياب ، تپه سراب ، تپه گنج دره ، بررسي قدمت يکجانشيني در تپه چغاگاوانه ، ترجمه کتيبه بيستون و رمز گشايي آن به عنوان يکي از کليدي ترين کاوش ها است و کاوش غار شکارچيان ، کاوش غار تاريک و کشف استخوان مچ دست انسان نئاندرتال و کاوش در کاخ ساساني را مي‌توان از جمله کاوش هاي باستان شناسي در منطقه کرمانشاه نام برد.

کاوش در کاخ خسرو ، منطقه بان زرده ، شکارگاه خسرو و آتشکده چهارقاپي نيز اکنون در دست اقدام است.

بر اساس برآورد باستان شناسان با توجه به وجود دو هزار و800 روستا در استان کرمانشاه بايد سه هزار تپه تاريخي در استان شناسايي مي شد که اکنون سه هزار تپه تاريخي در استان کرمانشاه شناسايي شده است که قبل از انقلاب و تا سال 83 تنها 300 تپه شناسايي شده بود و بخش اعظم آن يعني حدود دو هزار و 700 تپه از سال 83 تا 87 شناسايي شد.

اين نقطه مثبتي براي استان کرمانشاه است چرا که با وجود اين آثار مي توان همه دوره هاي تاريخي را در استان کرمانشاه بررسي کرد