بوشهر سرزمين عجيبي است. باورهاي عجيبي در اين سرزمين شکل گرفته و معماري شگفت انگيزي دارد. هرقدر درباره بافت تاريخي بوشهر گفته شود کم است؛ هرقدر از فرهنگ مردمان آن گفته شود، گويي ناگفتههاي زيادي ماندهاست. بوشهر سرزمين نخل و شروههاي خلاق است.
ندر بوشهر، سرزمين شرجي و گرما، مهد دلاوران جنوب، قلمرو مرواريد و نفت و گازو لنج، در حاشيه سحرانگيز خليج فارس با صيادان سختکوشش روزهاي خوش مهماني اش را آغازکرده. از بهمن تا اواخر فروردين بهشت جنوب کشور بهترين مقصد براي يک سفر عجيب، يگانه و پرثمر است.
آنچه در مورد زيبايي هاي بوشهر مي توان گفت در چنين مطلب مختصري نمي گنجد، اما براي آنکه تصويري از اين بندر تاريخي داشته باشيد، تلاش مي شود بشکلي کوتاه نقاط ديدني بوشهر را معرفي کنيم.
به فراخور قدمتي که اين بندر دارد، به اسامي مختلفي از جمله رام اردشير، ابوشهر، ليان و ري شهر و... خوانده شده، همانطور که از نام اوليه آن پيداست بناي شهر را به اردشير ساساني نسبت مي دهند، هرچند که منابعي از آوازه بوشهر در زمان هخامنشي و داد و ستدهايي که از آن طريق با هند و آفريقاي شمال شرقي انجام مي شده خبر مي دهند. آنچه بديهي است اين است که بوشهر به شکل کمابيش کنوني اش در زمان نادري بشکل بندري پررونق شناخته شد بوده است.
بندر بوشهر همواره در طول تاريخ پرفراز و نشيبش يکي از دروازه هاي مراوده با خارج از کشور بوده است. وجود کنسولگري کشورهاي متعدد از جمله بريتانيا و هلند و هندوستان مويد اين نکته است.
مردم بوشهر جزو نخستين ايرانياني هستند که صاحب نشريات محلي بود اند، آواي جنوب از قديمي ترين مجلات ايران يکي از آنهاست.
بوشهر به طور کلي دو بخش اصلي دارد: محله سنتي و صيادي که در غرب و شرق شهر گشترده شده و محلات جنوبي و شمالي بعدها با مهاجرت جمعيت از اقصا نقاط کشور اين محله را قطع کرده اند. محله هاي کوتي، بهبهاني ها، دهدشتي و ... از محلات قديمي بوشهر هستند که عمده بافت تاريخي را در خود جا داده اند.
بوشهر، داراي چنان جايگاهي است که روز 18 اسفند هرسال را به نام، بندر بوشهر، گنجينه خليج فارس نام نهاده اند.
ديدني هاي بوشهر:
منطقه باستاني ريشهر:
در جنوب شهر بوشهر، منطقه اي باستاني وجود دارد که قدمت آن به سه هزار سال پيش ازميلاد مسيح مي رسد، کتيبه ميخي معروف شوتروک ناهونته کشف شده در اين محوطه نشان مي دهد که ريشهربخش مهمي از امپراطوري عيلام و پل ارتباطي آن با خارج از قلمرو اش بوده است. بعدها در زمان ساساني براي بارديگر اين منطقه اهميتي فوق العاده مي يابد در دوره اسلامي، و در اوج آن در زمان نادر افشار ريشهر از مهمترين بنادر تجاري کشور محسوب مي شده است.
خانه ملک:
عمارت ملک، در فاصله کمي از بوشهر کنوني اما در بخش مرکزي بوشهر قديم واقع شده است، ويژگي جالب اين بنا آن است که توسط معماري هاي فرنگي طراحي و با مواد محلي ساخته شده است. اين بناي کمابيش 100 ساله قاجاري ، منزل مسکوني يکي از متنفذين جنوبي به نام مهدي ملک التجار بوده که در سفرهاي خود به اروپا به معماري آن علاقمند شده و اين بنا را با الهام از کاخ هاي اروپايي احداث کرد. بعدها و در زمان اشغال ايران در زمان جنگ دوم انگليس ها آن را تبديل به مقر خود نمودند و بخش زيادي از وسايل قيمتي آن يا به غارت رفت يا به دليل ورشکستگي صاحبش به حراج گذاشته شد. در زمان پهلوي و بعد از آن تاسفانه تلاش مناسبي براي مرمت و حفظ آن نشده، با يان حال اين ساختمان هنوز يکي از جذابيت هاي بوشهر به شمار مي رود.
گورستان شغاب:
اين قبرستان قديمي، مربوط به دوران عيلامي است و وجود تابوت هاي سنگي، خمره هاي نگهداري مردگان و حتي مقبره هاي مکعب شکل و آيين هاي مختلف دفن اجساد از زندگي مردم با اديان مختلف در منطقه خبر مي دهد.
خانه قاضي:
يکي ديگر از بناهاي معروف بوشهر در محله بهبهاني ها واقع شده است که ساختماني مربوط به دوره زنديه است.
خانه رييسعلي دلواري:
خانه يا آنطور که امروز شناخته شده موزه رييسعلي دلواري، در 45 کيلومتري بوشهر در دلوار واقع شده و با در معرض نمايش قرار دادن خانه و وسايل اين مرد بزرگ، يادآور روزهاي پايمردي دلاوران تنگستان در برابر اشغال بيگانگان است.
قبر ژنرال:
گور جنرال در واقع يک ابليسک است که محل دفن يک ژنرال انگليسي است که در1850 به دست نيروهاي محلي کشته شده است. گفته مي شود بجز صاحب مقبره اصلي 35 نفر ديگر نيز در اين گورستان به خاک سپرده شده اند. هويت واقعي اين ژنرال هرگز مشخص نشده و بيشتر حدسيات غير قابل اتکا هستند. پيش از اين، يعني در زمان دفن اجساد اين منطقه يک باغ بوده که بعدها توسط شهرداري بوشهر به يک پارک عمومي تبديل شده است. قبر ژنرال در محل سنگي بوشهر واقع است.
عاشورا در بوشهر
اگر بتوانيد در زمان عزاداري هاي ايام عاشورا به اين شهر سفر کنيد با سينه زني حيدري که يکي از ديدني ترين ميراث معنوي بوشهر است آشنا مي شويد، عزاداران در دايره هاي تو در تو و دست در کمر يکديگر با ريتم هاي تند اشعار مذهبي را مي خوانند که يکي از پرشورترين مراسمي خواهد بود که تا به امروز ديده ايد.
مراسم زار يکي از مراسمي است که تنها در صورتيکه خيلي خوش شانس باشيد امکان ديدن آن را خواهيد داشت، زار موجودي غيرواقعي است که از باورهاي مردم آفريقا و مشخصا تانزانيا به بوشهر آورده شده است، زار موجودي است که انسان هاي ديگر را تسخير کرده و وادار به انجام کارهاي غيرعادي مي کند؛ براي خارج کردن زار افراد به کوبيدن طبي و دمام و دهل مي پردازند و نوعي از خودبيخود شدگي در اين مراسم وجود دارد. حضور زنان و کودکان نابالغ و کساني که يک بار مورد حمله زار واقع شده اند در مراسم ممنوع است.
ليوا، نيز يکي ديگر از مراسمي است که با سازهاي کوبه اي ، اشعار عمدتا عربي و هندي همراهي مي شود و جنبه جشن دارد.
موسيقي بوشهر
شروه، که در تمام مناسک و مناسبت هاي بوشهري از تولد، لالايي، عروسي و عزا حضور دارد دوبيتي هايي است که معمولا با ني و ني انبان خوانده مي شود، ملودي و ريتم ثابتي ندارد و بشکل بداهه خوانده مي شود. معروفترين شروه ها را فايز دشتساني سروده است. در سفر به بوشهر از مردم بخواهيد براي شما شروه خواني کنند يا شما را به اماکني شروه خواني درآن صورت مي گيرد ببرند.
اگر به فوتبال علاقمند هستيد و سفرتان با يکي از بازي هاي تيم فوتبال شاهين بوشهر مصادف شده ، آن را از دست ندهيد. تيم شاهين يکي از پرسابقه ترين باشگاه هاي ايران است.
بجز موارد ذکر شده، استان بوشهر داراي بهترين و غني ترين چشمه هاي آبگرم با خواص درماني است، آبگرم برازجان، آب گرم دالکي در نزديکي برازجان، خانيک 1 و 2 ، اهرم، نيکي و ... تعدادي از اين چشمه ها هستند.
جزاير ديدني خارک، خارکو، ام اکرم و نخيلو ، عباسک، شيف از ديگر جاذبه هاي طبيعي استان به شمار مي روند.
کليساهاي متعدد در بوشهر و جزيره خارک نشانه مداراي مردم اين خطه در پذيرش ديگر اديان است، مانند کليساي مسيح مقدس بوشهر، کليساي قديمي خارک .