توليد انواع صنايعدستي با استفاده از چوب از ديرباز در استان همدان بويژه مناطق شهري همدان، ملاير، سرکان، تويسرکان رواج داشته است، صنايعدستي چوبي شامل خراطي، ظريفکاري و منبتکاري بيشتر رواج دارد.
واژه منبتکاري به معناي کندهکاري روي چوب است که سابقهاي ديرينه دارد، شايد بتوان آغاز تاريخ منبت کاري را زماني دانست که انسان نخستين با ابزاري برنده چوب را تراشيده است.
منبت کاري روي چوب از قديم در ايران مرسوم بوده حتي در کتيبههايي که در خزانه داريوش در تختجمشيد به دست آمده است. البته مدارک معتبري از پيشينيان اين هنر در دست نداريم و دليل اين امر آن است که عمر چوب کوتاه است و بر اثر مرور زمان از بين ميرود، اما در کشور ما آثاري از منبت کاريهاي نسبتاً قديم به جاي مانده که روي در مقبرههاي ائمه اطهار(ع) و نيز منبرها انجام شده است.
پارهاي از اين آثار 900 تا 1000 سال قدمت دارند کهنترين در چوبي منبتکاري شده اکنون در موزه اکبرآباد هندوستان حفظ ميشود، اين در متعلق به کاخ سلطان محمود در غزنه بوده است.
در موزههاي ايران نيز چند در چوبي متعلق به قرون چهارم و پنجم هجري موجود است کنده کاري اين درها به صورت شاخ و برگ و کتيبههاي مختلف با آيههاي قرآني است.
در اصفهان نيز مساجدي از عهد صفويان وجود دارند که درهايشان هنوز دست نخورده و سالم باقي ماندهاند مانند درب مدرسه شاه سلطان حسين، آرامگاه شاهزاده حسين در قزوين نيز درب بسيار زيبايي دارد که از دوره شاه طهماسب باقي مانده است.
البته يکي از زيباترين آثار منبت کاري شده ايران رهلي است که در موزه متروپولتين نيويورک نگهداري ميشود و علاوه بر تزئينات شاخ و برگ به سبک ساساني، نام دوازده تن از ائمه معصومين(ع) روي آن ديده ميشود.
در عصر حاضر نيز منبتکاري همچنان رواج دارد و در گوشه و کنار ايران به خصوص در استان همدان هنرمندان بسياري مشغولند، اما متاسفانه رفتهرفته نقوش اصيل که شامل طرحهاي خطاطي و يا گل و بوته است رو به فراموشي ميروند و طرحهاي خارجي جاي آنها را ميگيرند.
اگر اين شيوه ادامه يابد، هنر منبتکاري ايران در مقايسه با منبت کشورهاي هند، پاکستان و تايلند از بين ميرود.البته هنرهاي سنتي استان همدان به همين جا ختم نميشود، تراش روي شيشه هنري است که جايگاه قابل قبولي در اين استان دارد و البته اين هنر در طول ساليان به دليل آميخته شدن با سليقه و ذوق هنرمندان اين خطه از کشورمان، پذيراي نقوش و زيباييهاي بصري بيشماري شده است.
اين هنر در همدان از سال 1374 با ايجاد مرکز آموزش تراش شيشه صندوق حمايت از فرصتهاي شغلي توسط تعدادي از علاقهمندان که جذب اين رشته شده بودند فعاليت خود را در سطح استان آغاز کرد.
گليمبافي نيز در گذشته، در اکثر روستاهاي همدان، از رونق فراوان برخوردار بوده است. ولي امروزه عمدتاً در برخي از روستاهاي همدان مانند دشته، نهاوند، ميرج، بخش شرا و روستاي رفشر و نيز روستاهاي ملاير و همچنين در اسدآباد به فعاليت خود ادامه ميدهد.
استان همدان به منظور داشتن مراکز دامپروري در مناطق روستائي و شرايط آب و هوائي مناسب و پرورش انواع دام، از قديم الايام در زمينه مصنوعات چرمي به خصوص از نوع چرم گاوي از شهرت خاصي برخوردار بوده است.
رونق اين صنعت در استان همدان در سالهاي 1340 تا 1365 بوده است و هم اکنون نيز خورشيد اين صنعت در استان همدان در حال درخشش است. به طور کلي در گذشته در شهرهاي همدان، ملاير و نهاوند تعدادي دباغخانه وجود داشت که پوست مصرفي خود را از همان شهر تهيه ميکردهاند.
چرم توليدي در همدان به علت کيفيت و کميت خاص آن از مشهورترين چرم در سراسر کشور به شمار مي رود و آوازه کيفيت آن به کشورهاي ديگر نيز رسيده است.سفال، سراميک، گيوهدوزي، نمدمالي، پوستيندوزي بخش ديگري از نمادهاي اصلي صنايعدستي استان کهن همدان را تشکيل ميدهند.
با توجه به ويژگيهاي قابل تحسين گردشگري استان همدان، مسئولان سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري اين استان در ايام به ياد ماندني نوروز اقدام به برپايي بازارچههاي نوروزي کرده است.
در نوروز امسال اين سازمان اقدام به برپايي 6 بازارچه در پنج نقطقه مختلف اين استان کرده است.شهرستانهاي همدان، ملاير، تويسرکان، بهار و نهاوند در نوروز سال 88 ميزبان نمايشگاه و بازارچههاي صنايعدستي هستند.
به تمام گردشگران و علاقهمندان به سفرهاي نوروزي پيشنهاد ميشود در صورت سفر به استان همدان از دو بازارچه موجود در مناطق برتر گردشگري اين استان با عنوان تپه تاريخي هگمتانه و گنجنامه ديدن کنند.
همچنين با توجه به گسترش بازارچههاي نوروزي اين استان نسبت به سال گذشته، شهرستانهاي نهاوند، تويسرکان و ملاير نيز اقدام به برپايي بازارچههاي نوروزي البته با الويت رشتههاي مزيت دار اين شهرستان کردهاند.
اين در حالي است که لالجين همدان واقع در شهرستان بهار نيز چون سال گذشته در اين ايام ميزبان نمايشگاهي از توليدات سفال و سراميک است که در کنار نمايش پتانسيلهاي اين شهرستان، زمينه مساعدي را براي معرفي توليدات اين منطقه به گردشگران فراهم ميکند.
برپايي 60 غرفه فروش صنايعدستي در نوروز امسال نمايش تنها بخشي از توانايي هنري صنعتگران همداني در بخش هنرهاي سنتي و صنايعدستي خواهد بود که اميد ميرود با توجه به آب و هواي مناسب اين منطقه از کشورمان در نوروز، زمينه حضور علاقهمندان بيشتري را به استان همدان فراهم کند