صنايع‌دستي بخشي از هنر ـ صنعت ملي ايرانيان است که به لحاظ برخورداري از ارزش‌هاي والاي فرهنگي و هنري و تبلور ذوق و انديشه در توليد آن علاوه بر جنبه مصرفي داراي ارزش هنري و قابليت صادراتي است و متناسب با امکانات و مواد اوليه موجود در گوشه و کنار سرزمين پهناور ايران از ديرباز رايج بوده است.
ايران از کشورهاي اصلي توليدکننده محصولات صنايع‌دستي در جهان محسوب مي‌شود که از لحاظ فرش و تنوع توليدات رتبه نخست را دارد و از اعضاي مهم شوراي جهاني صنايع‌دستي محسوب مي‌شود.
توليد صنايع‌دستي به دليل عدم نياز به سرمايه‌گذاري زياد و تکنولوژي پيچيده وارداتي، وفور مواد اوليه مورد نياز آن در داخل کشور، سهولت آموزش، برخورداري از مزيت‌هاي نسبي و ارزش افزوده بالا و بالاخره بهره‌مندي از ارزش‌هاي هنري و قابليت صادراتي طي ساليان متمادي بيشترين حجم اشتغال را در کشور به خود اختصاص داده و مهمترين محصول صادرات غيرنفتي ما بوده است.
سهـم صنايع‌دستـي در توليد ناخالـص ملي حـدود 3 درصـد و ميـزان اشتغال به اين صنعت با احتساب کارگاه‌هاي توليد فرش و مشاغل وابسته به آن قريب 5/2 ميليون نفر برآورد مي‌شود که مبين اهميت نقش و جايگاه اين هنر ـ صنعت اصيل و ملي ماست.
براي بررسي جايگاه صنايع دستي در استان بوشهر آشنايي با وضعيت طبيعي، اقليمي، اجتماعي و اقتصادي آن ضروري به نظر مي‌رسد. استان بوشهر با مساحتي درحدود 23 هزار و 167 کيلومتر مربع در جنوب ايران واقع شده است که از شمال به استان‌هاي خوزستان و کهگيلويه و بويراحمد، از جنوب و مغرب به خليج فارس و قسمتي از استان هرمزگان و از مشرق به استان فارس محدود مي‌شود.
آب و هواي آن بسيار گرم و بياباني و در مناطق ساحلي نمناک و مرطوب و ميزان بارندگي ناچيز است. استان بوشهر با داشتن سواحل طولاني در کنار خليج فارس و ممالک عربي مجاور داراي سوابق درخشان فرهنگي و تاريخي است و بدليل اهميت سوق الجيشي آن همواره مورد طمع و تهاجم بيگانگان قرار داشته است اما ساکنان مسلمان و دلاور آن که از دير باز بدليل آشنايي با سختي‌هاي طبيعت به دليري و شجاعت مشهور بوده‌اند محکم و استوار در برابر آنان ايستاده‌اند که از آن جمله نام شهيد رئيسعلي دلواري قهرمان نهضت ضد استعماري مردم جنوب ايران بر تارک آنان مي‌درخشد.
در هر حــــال استان بوشهر بدليل شرايط خاص اقليمــي و جغرافيائي و کمبود نزولات جوي و شوري آب و خاک آن بامحدوديت‌هائي در زمينه کشاورزي و صــــنعت مواجه بوده است. دريا و داد و ستد نقش عمده‌اي در زنـــدگي اقتصادي مردم دارد.
از طرفي وجود منابع و مواد اوليه مورد نياز جهت توليد مصنوعات دســــــت ساز مانند پشم و موي دام‌هاي اهلي، برگ و الياف درخت خرما، حصير و گياهان خودرو در مناطق باتلاقـي، صدف و گوشواره‌هاي دريائي سبب شد تا مردم به دليل کوتاه بودن فصل کشاورزي با استفاده از اين منابع به توليد کالاهائي مانند قالي، قاليچه، گبه، گليم، عبا، اجناس حصيري سفال و سرامـــــــيک، کــــــالاهاي تزئيني ومصنوعــــــات صدفــــي و دريائـــي بپــــــــردازند و علاوه بررفع نيــــــــاز خودبخــشي از آنرا در بازارهاي ديگر بفروش برسانند.
لذا صنايع دستي از دير باز در ميان مردم استان بوشهر و بويژه زنان و دختران آن شناخته شده و رايج بوده است و به جرات مي‌توان گفت مهمترين شغل زنان و دختران بويژه در مناطق روستائي بـافندگي و تـوليد صنايع‌دستي است زيـرا اگر مردان به دريا نوردي و صيادي و داد و ستد مي پرداخته‌اند زنان و دختران آنها نيز علاو بر کار در مزارع و نخلستان‌ها و دامداري، با توليد مصنوعات دست ساز در تامين معاش خانواده مشارکت داشته‌اند.
همچنين عشاير کوچ رو که بتدريج در نقاط مختلف استان ساکن شده‌اند ازماهرترين بافندگان فرش و زيراندازها بوده اند که درميان آنان نيز بافندگي حرفه زنانه محسوب مي‌شود.
گستردگي و فراواني مواد اوليه مورد نياز مصنوعات صنايع‌دستي در نقاط مختلف استان سبب شده است تا توليد اين محصولات نيز کم و بيش در همه مناطق رواج يابد و امروزه به‌رغم دگرگوني‌هاي فراواني که در شئونات زندگي مردم رخ داده است همچنان رايج باشد.
علاوه بر آن صنايع‌دستي به عنوان يک محصول فرهنگي و سهم بالاي آن در توليد ناخالص ملي و صادرات غير نفتي و نيز ايجاد کار و در آمد بويژه براي اقشار محروم و روستائي و وجود زمينه‌هاي فرهنگي و اجتماعي جهت آموزش فنون توليدي و عدم نياز به سرمايه زياد و تکنولوژي پيچيده کماکان ازجايگاه ارزنده‌اي برخوردار است.
همراه با تغيير و تحولات اقتصادي و اجتماعي سال‌هاي اخير صنايع دستي نيز دستخوش تحولاتي شده است که به رونق و گستردگي بيشتر بعضي رشته‌ها مانند گليم‌بافي و گبه‌بافي و رکود و فراموشي برخي ديگر مانند گيوه‌دوزي و نمد مالي و سفالگري شده است.
در شرايط فعلي که مساله بيکاري و ايجاد اشتغال مولد همراه با افزايش توليد داخلي و توسعه صادرات غير نفتي و فراهم کردن زمينه مشارکت زنان در فعاليت‌هاي اقتصادي و اجتماعي مهمترين دغدغه‌هاي مسئولان و رئوس اهداف برنامه‌هاي توسعه اقتصادي و اجتماعي کشور را تشکيل مي‌دهد، توجه به صنايع‌دستي و اهميت آن به دليل ويژگي‌هاي منحصر به فردش بيش از پيش شده است زيرا صنايع دستي علاوه بر جاذبه‌هاي هنري وفرهنگي و سهولت آموزش و فراگيري آن داراي کمترين هزينه سرانه آموزش و کمترين هزينه ايجاد يک فرصت شغلي در ميان بخش‌هاي مختلف فعاليت‌هاي صنعتي را دارا است.
در حال حاضر نزديک به 30 هزار صنعتگر بافنده بصورت بالقوه در استان بوشهر سکونت دارند که از اين تعداد نزيدک به 12 هزار نفر کم و بيش به فعاليت مشغولند و ساليانه حدود 25 هزار متر مربع گليم و گبه مرغوب و صادراتي به ارزش تقريبي 2 ميليون دلار توسط آنان انجام مي‌شود.
همچنين در نوار طولاني ساحلي استان توليد گرگور که وسيله‌اي جهت صيد ماهي است توسط مردان صنعتگر انجام مي‌گيرد.
استقابل چشمگير داوطلبان از اقشار مختلف مردم براي آموزش و فراگيري رشته‌هاي مختلف صنايع‌دستي از قبيل بافندگي، گلسازي، عبابافي، معرق، صنايع چوب و کالاهاي تزئيني و نيز صدور مجوزهاي تاسيس کارگاه صنايع‌دستي حکايت از جاذبه‌هاي فراوان صنايع‌ستي و جايگاه آن نزد مردم دارد.
شاخص ترين محصول صنايع‌دستي استان بوشهر نوعي فرش به نام گبه و پس از آن گليم بوشهر است که بدليل کيفيت برتر بافت و شادابي طرح و رنگ از بهترين انواع گليم و گبه توليدي در کشــــور و از محصولات مهم صادراتي استان محسوب مي‌شود.
گرگور که از وسايل صيد ماهي است و با سيم فلزي گالوانيزه و به شکل يک نيم کره توري توسط مردان بافته مي‌شود در سواحل طولاني استان کاربرد فراوان دارد و قادر است اشتغال قابل توجهي را ايجاد کند.
حصيربافي نيز که بدليل وفور برگ و الياف درخت خرما و گياهان خودرو در مناطق وسيعي از استان رايج بوده است، امروزه بدليل جايگزيني کالاهاي ديگر به ويژه براي سقف و کف خانه‌هاي روستايي از ميزان آن کاسته شده است.
توليد کالاهاي صدفي و تاکسيدرمي که به لحاظ فراواني صدف و گوشواره‌هاي دريايي از دير باز رايج بوده است از جمله مصنوعاتي است که در صورت توجه بيشتر و آموزش روش‌هاي پيشرفته و ارتقاي کيفي آن مي‌تواند بازار داخلي و صادراتي قابل توجهي را به دست آورد.
توليد کالاهاي چوبي و به ويژه ماکت لنج و کشتي که مردم اين ديار آشنايي ديرينه‌اي با آن دارند از جمله محصولات زيبا و با کيفيت قابل قبولي است که نيز مي‌تواند صادرات خوبي را به همراه داشته باشـــــد.
در سال‌هاي اخير گرايش جوانان به ويژه دختران ساکن در مناطق شهري به رشته‌هاي جديد صنايع‌دستي مانند گلسازي، معرق چوب و حجم سازي و عروسک سازي قابل توجه است که مديريت صنايع‌دستي استـان نـيـز کلاس‌هاي آموزشي ذيربط را در برخي مناطق داير کرده است.
چنانکه مي‌دانيم صنايع دستي بدليل برخورداري از ارزش‌هاي والاي فرهنگي و هنري و تبلور ذوق وانديشه در توليد آن به مثابه شناسنامه هويت قومي و ميراث فرهنگ مردم مناطق مختلف کشور است.
در استان بوشهر نيز مردم مسلمان و با ايمان که صعوبت سرزمين گرم و سوزان و درخشندگي آفتاب و استواري نخل‌ها و پاکي دريا‌هاي بيکرانش همراه با فرهنگ و تمدن دير پاي آن ساختار فکري و فرهنگي و اجتماعي آنرا پديد آورده بر روحيات و ذوق و انديشه آنان نيز تاثير گذاشته است که طبعاً انعکاس آن در مصنوعات دست ساز به چشم ميخورد.
به دليل اهميت حياتي آب در منطقه خشک و سوزان بوشهر توليد کالاهائي که در نگهداري و خنک نگهداشتن آب موثر باشد سبب پيدايش سفالگري و کوزه‌گري شده است.
هچنين توليد عباي بسيار مرغوب که به دليل لطافت و استحکام و نيز دوام و ثبات رنگ در نوع خود منحصر بفرد است متاثر از تقاضاي مردم مسلمان و تجار با ايمان آنجا و نيز مشتريان مسلمان کشورهاي عربي مجاور بوده است.
همچنين در توليد گبه و گليم بوشهر که شاخص‌ترين مصنوعات دست ساز اين مردم است نوعي نقش‌پردازي سنتي با الهام از طبيعت سرزمين بوشهر به چشم ميخورد که در عين سادگي از شادابي و جلوه خاصي به همراه کيفيت برتر بافت آن برخوردار است.
به عبارت ديگر همان شکوه و صلابتي که دآثار تاريخي و نيز معماري سنتي بوشهر همراه با هماهنگي ممتازش با شرايط اقليمي ديده مي‌شود در مصنوعات صنايع‌دستي نيز مشهود است.
طرح‌هاي بديعي که در گليم و گبه بوشهر بانمادهاي لنگر، خورشيد، دريا، نخل و ماه به چشم ميخورد حاکي از تاثير شرايط زندگي و انعکاس روحيات مردم در توليدات اين سرزمين است.
لذا بطور کلي کيفيت برتر بافت، شادابي طرح و رنگ، سادگي و صلابت طرح‌ها و استحکام مصنوعات و ثبات رنگ‌ها، تنوع طرح و رنگ ويژگي‌هاي ارزشمند صنايع‌دستي مردم بوشهر است که وجه تمايز آن از نمونه‌هاي مشابه توليدي در ساير نقاط کشور است.
عباي شتري بوشهر نيز که از پشم و کرک شتر جوان تهيه و به شيوه سنتي بافته مي‌شود در نوع خود منحصر بفرد و بهترين نوع عباي توليدي است که مشتريان فراواني نيز در داخل و ممالک عربي مجاور دارد.
ورود به حساب کاربری
زندگی کتابی است ، که بدون سفر یک صفحه آن بیشتر خوانده نمی شود.
