معمولا، زندان‌ها را اماکن و مناطقي مي دانيم که سکونتگاه و محل زندگي مجرمان و گناهکاراني است که براي سپري کردن مدت زمان محکوميت خود در آن به سر مي‌برند. آمار نيز نشان داده است سالانه هزاران گردشگر تجربه اقامت در زندان‌ها را به دليل جرايم مختلف در کشوري بيگانه لمس مي‌کنند اما آنچه در ادامه مورد اشاره قرار مي گيرد، سفرهايي تفريحي به زندان‌هايي است که به نوعي بازنشسته شده اند.
سايت مسافرتي skyscanner.net در شماره جديد خود، 10 تور زندان گردي جالب توجهي را منتشر کرده که آشنا شدن با آنها خالي از لطف نيست.
زندان جزيره آلکاتراز، سانفرانسيسکو، آمريکا:
بازديدکنندگان مي‌توانند "صخره" يا يکي از معروفترين زندان‌هاي جهان را در وسط خليج سانفرانسيسکوي کاليفرنيا مشاهده کنند. گفته مي‌شود آلکاتراز زنداني بود که کسي قادر به فرار کردن از آن نبوده است به نحوي که در جريان فرار دو تن از زندانيان آن هر دو در دريا ناپديد شده و هرگز پيدا نشدند. اين زندان که نزديک به 29 سال متهمان و مجرمان فراواني را در خود حبس کرده بود امروز ميزبان گردشگران و بازديدکنندگاني شده است که حالا،خاطرات سخت و هراس‌انگيز آن را از زبان زندانياني مي‌شنوند که سال‌ها در اين جزيره زيسته و بارها اقدام به فرار کرده‌اند. زندانياني که خاطرات خود از درگيري‌هاي صف غذا و تحمل سلول‌هاي انفرادي را براي بازديدکنندگان بازگو مي‌کنند.
جزيره روبن، آفريقاي جنوبي:
امروزه جزيره روبن که آنرا موزه و منطقه‌‌اي فرهنگي مي‌شناسند در فاصله قرن‌هاي هفدهم تا بيستم ميلادي مکان و نقطه‌ي دورافتاده و مخصوص زنداني کردن، منزوي کردن و شکنجه متهمان و يا بيگانگان به شمار مي‌رفت. يکي از معروفترين حبس کشيده‌هاي اين زندان، نلسون ماندلا است که 27 سال از عمر خود که همزمان با قيام او عليه نژادپرستي بوده را در آن گذراند. امروز اين جزيره که فاصله چنداني نيز از آفريقاي جنوبي ندارد يادآور کشوري دموکراتيک است که بهاي سنگيني را براي آزادي خود پرداخته است. اين جزيره که توسط زندانيان اسبق خود از گردشگران پذيرايي مي‌کند هنوز هم مانند زنداني است که مي‌توان حراستي همه‌جانبه را در تمام زواياي آن مشاهده کرد.
سن‌پدرو، لاپاز، بوليوي:
دو واقعيت جالب و بسيار عجيب، شهرت و معروفيتي خاص به اين زندان داده است. اول آنکه، به کودکان و خانواده‌هاي زندانيان اين اجازه داده مي‌شد تا با آنها زندگي کنند و دوم آنکه، زندانيان بايد براي آنچه که در اختيار آنها قرار داشت همچون غذا، پوشاک و حتي سلول خود پول پرداخت مي‌کردند. از زمان انتشار کتاب « پودر نظامي» در سال 2003، علاقه و اشتياق مردم به ديدن اين زندان به صورت خارق‌العاده‌اي افزايش يافت. اين زندان، امروز، اگرچه کاملاً غيررسمي و خالي از مجرم شده اما هنوز هم فرصتي استثنايي براي تجربه يک زندگي واقعي درون زندان را براي بازديدکنندگان فراهم مي‌کند.
مدرسه شبانه روزي سليکا، ليوبليانا، اسلوني:
اين مکان که در زمان يوگوسلاوي سلبق زندان بوده امروز به مدرسهاي شبانه‌روزي و نگارخانه‌اي هنري تبديل شده است. تمام 20 اتاق يا سلول اين مدرسه همچنان ظاهر زندان بودن خود را حفظ کرده‌اند اما در عوض نمايشگر آثار هنري منحصر به فردي هستند. اگر چه اکنون به عنوان مدرسهاي شبانه‌روزي مورد استفاده قرار گرفته اما اتاق‌هاي آن پاک و تميز بوده و مکان مناسبي براي اقامت مسافران شده است. به نحوي که بايد براي بازديد از آن از مدت‌ها قبل به فکر رزرو جا بود.
زندان بک پاکرز، کوهستان گامبيو، استراليا:
اين زندان قديمي استراليايي که در حال حاضر بازديدکنندگان به راحتي مي‌توانند در آن اقامت کرده و روي تخت‌هاي سلول‌هاي آن استراحت کنند از درختان کاجي ساخته شده که فضايي زندان‌گونه به آن داده است. سلول‌هاي اين زندان ظاهري کاملاً روستايي داشته و درهاي تسمه‌اي آن نيز اصلي به نظر مي‌رسند. سالن تجمع زندانيان آن همچنان مورد استفاده بوده و هنوز هم غذاهاي خوشمزه‌اي را مي‌توان از آشپزخانه آن تهيه کرد. درياچه نزديک آن که به درياچه آبي نام دارد خوابگاه آتشفشان‌ها، غارها و گودال‌هاي فراوان نيز است.
کاروستا، ليپاجا، لتوني:
"خشن، سرد و بي‌روح و غيرقابل تحمل" تنها کلماتي هستند که مي‌توانند زندان سازمان کا گ ب شوروي را توصيف کنند. در واقع به هيچ وجه نمي‌توان لغتي را يافت که به نوعي به جلب نظر گردشگران بيانجامد. اما به نظر مي‌رسد اين زندان مخوف هيچ نيازي به کلمات تبليغاتي فانتزي ندارد زيرا نمي‌توان هيچ جاي خالي را براي اضافه کردن زندانياني جديد به آن پيدا کرد. در عوض بازديدکنندگان با آداب کامل رايج در يک زندان جذب آن مي‌شوند.
در ابتدا سلامت افراد مورد بررسي قرار مي‌گيرد و پس از آن نشاني روي بدن آنها ثبت و يک گذرنامه مخصوص زندان براي آنها صادر مي‌شود. پس از آن آنها زندانياني هستند که در صورت بدرفتاري به انفرادي فرستاده مي‌شوند و يا دور تا دور حياط زندان را تنبيهي مي‌دوند. کاروستا را نه به دليل خدمات، غذا يا اتاق‌هاي زيبايش که به خاطر تجربه واقعي زندان بودن آن مي‌شناسند.
هتل آزادي، بوستون، آمريکا:
اين زندان که در خيابان چارلز قرار دارد، سابقاً مالکوم ايکس، رهبر سياه‌پوست مسلمانان آمريکا را در خود نگاه داشته بود. با اين وجود، اين زندان به کلي تغيير کرد تا با صرف مقدار زيادي پول به هتلي مجلل تبديل شود. حال اگر مي‌خواهيد دوران محکوميت خود را به شيوه‌اي کاملاً مرفه سپري کنيد، هتل آزادي بوستون تنها جايي است که قابليت زنداني کردن شما را دارد. با اين وجود هنوز هم راهروها و محوطه مرکزي آن نشان مي‌دهد که اين هتل همچنان شکل و شمايل زندان بودن خود را حفظ کرده است.
موزه زندان سئودائمون، کره جنوبي:
زندان سئودائمون توسط ژاپني‌ها در زمان اشغال کره جنوبي ساخته شد. سربازان ژاپني تمام افرادي که بر استفاده از زبان و فرهنگ خود پافشاري و مقاومت مي‌کردند را دراين زندان حبس کرده، مورد شکنجه و آزار قرار داده و اعدام مي‌کردند. اين زندان که محل کشته شدن معلمان و نويسندگان کره‌اي بي‌شماري بود امروز به عنوان سمبل وطن‌پرستي کره‌اي‌هايي شده که شرف خود را مرهون استقامت گذشتگان در مقابل ژاپني‌ها مي‌دانند.
برج لندن، لندن، انگلستان:
برج مشهور لندن در آغازين سال‌هاي ساخت به عنوان قلعه‌اي نظامي و کاخي سلطنتي مورد استفاده قرار مي‌گرفت. علاوه بر اين دو سمت، زندانيان سياسي و سلطنتي انگلستان نيز در آن دوران محکوميت خود را سپري مي‌کردند. «نمايشگاه زندانيان» کنوني اين برج از جمله اماکني است که اطلاعات جامع و کاملي از زندانيان آن در اختيار بازديدکنندگان قرار مي‌دهد. اين ساختمان از برج‌‌هاي متنوعي تشکيل شده که مجرمان در آنها زنداني، شکنجه و در نهايت اعدام مي‌شدند.
جزيره شيطان، گينه فرانسوي:
جزيره شيطان را «زنداني در بهشت» مي‌نامند. در زمان استعمار فرانسه براين کشور، اين جزيره يکي از زندان‌هاي معروف استعمارگران به شمار مي‌رفته و مجرمان کيفري اين مستعمره آمريکاي جنوبي در آن حبس مي‌شدند. هزاران زنداني به سپري کردن دوراني نااميدکننده در اين جزيره مملو از صخره‌هاي سخت و پوشيده از نخل محکوم شده بودند.
بسته شدن اين زندان در سال 1952 فرصتي را براي گردشگران به وجود آورد تا به تماشاي اين جزيره آمده و بقاياي به جاي مانده از سلول‌هاي متعدد، حياط‌ها و اتاق‌هاي شکنجه آن را از نزديک مشاهده کنند.
در اين ميان آنچه که هنوز مايه اميدواري است، ظاهر بهشت‌مانندي است که همچنان بخش‌هايي از اين جزيره را زينت داده است.
سيد محمد برازنده
