برترين ها/ مجله مشهور چشم اندازهاي مديريت گردشگري (Tourism Management Perspective) در يکي از مقالات شماره 11 خود که در سال 2014 ميلادي منتشر شد، به موضوع جالبي پرداخته است که نمونه آن در ساير مقالات و ژورنال‌هاي حوزه گردشگري کم تر مشاهده شده است. اين موضوع در واقع استفاده از شبکه‌هاي تبادل اطلاعات و به اشتراک گذاري تصاوير مربوط به گردشگري در عرصه مديريت توريسم مي‌باشد. مقاله اي که در ادامه به آن اشاره مي‌شود، در واقع رهيافتي است براي بررسي آنچه نويسندگان اين مقاله بدان اشاره کرده و نتايجي که به دست آوردند. پيش از ورود به بحث، همچون روال هميشگي در سايت برترين‌ها، ويدئويي مرتبط با اين موضع را مشاهده کنيد. در اين ويدئو، به نقش شبکه‌هاي اجتماعي در توسعه صنعت گردشگري اشاره شده است.
مديريت گردشگري
مديريت گردشگري (Tourism management) يکي از راهبردي‌ترين موضوعات در عرصه اقتصاد در دنياي امروزي است که مک لوهان کانادايي از آن به عنوان دهکده جهاني (Global village) ياد مي‌کند. در عرصه دهکده جهاني که شبکه جهاني وب (WWW) زمينه ارتباط و تبادل اطلاعات بيش از 2 ميليارد کاربر آن را فراهم کرده است، افراد مي‌توانند با استفاده از فناوري‌هاي پيشرفته دنياي ديجيتال، با يکديگر تعامل دو سويه داشته و از طريق ابزارهاي ارتباطي، شبکه‌هاي گسترده تعاملي و توانمندي‌هاي مالتي مديايي موجود، کسب و کارهاي گوناگوني را خلق کنند که کارآفريني ديجيتالي (Digital Entrepreneurship) از جمله اين موارد است. کارآفريني از طريق اينترنت و توسط اينترنت، يکي از شاخه‌هاي جديد در عرصه کارآفريني مي‌باشد که گردشگري اينترنتي (e-tourism) را مي‌توان يکي از مهم‌ترين زير بخش‌هاي اين نوع کارآفريني قلمداد کرد.
گردشگري اينترنتي، نقش زيادي در توسعه صنعت گردشگري در جهان ديجيتالي شده امروزي دارد و به عنوان يک موتور محرک براي توسعه اقتصادي گردشگري مؤثر است. بسياري از گردشگران، براي بررسي مقصدهاي گردشگري، از اطلاعات منتشر شده در سايت‌هاي شبکه‌هاي اجتماعي يا پرتال‌هاي به اشتراک گذاري تصاوير و ويدئو مانند فليکر، فيس بوک و يوتيوب استفاده کرده و مسير و مقصد خود را انتخاب مي‌کنند.
برخي از سايت‌هاي مشاوره آنلاين گردشگري روزانه به ده‌ها هزار پرسش گردشگران از سراسر جهان پاسخ مي‌دهند که خود نشان دهنده اهميت اطلاع رساني اينترنتي در توسعه مديريت گردشگري مي‌باشد. در کشورهاي توسعه يافته، نقش اينترنت و اطلاع رساني مبتني بر وب در عرصه گردشگري بسيار حياتي و مهم است. بر همين اساس، تحقيقات زيادي درباره نقش و اهميت اينترنت و قابليت‌هاي آن در توسعه گردشگري در دستور کار مراکز تحقيقاتي و مطالعاتي غربي قرار گرفته است
رسانه اي به نام تصوير گردشگري در رسانه‌هاي مجازي
تصوير گردشگري از يک مقصد گردشگري در سال‌هاي اخير مورد توجه فعالان و محققان عرصه صنعت گردشگري قرار گرفته است. در واقع محققان اين عرصه به مقوله‌هاي مختلفي از تصاوير عکاسان گردشگر از مناطق گردشگري دنيا دست يافته‌اند که بستر را براي توجه بيشتر به تصاوير گردشگران و بررسي نوع نگاه آنان به موضوعات مختلف گسترش داده است. در واثع صنعت گردشگري، امروزه تا حد زيادي توانسته است از طريق تصاوير گردشگران و موضوعاتي که مورد علاقه آن‌ها است، به توسعه ظرفيت‌هاي اين صنعت مشغول شود.
تصاوير گردشي در واقع يک فاکتور ضروري و مهم هستند و تأثير مستقيمي بر روي انتخاب مقصد گردشگري توسط گردشگران بين‌المللي دارد. آن چه مي‌توان از يک تصوير گرفته شده توسط عکاسان گردشگر فهميد، در واقع نوع درک بيننده از مکان و نوع رفتار اون نسبت به موقعيت زماني و مکاني مي‌باشد. از جهاتي، تصاوير گردشگري، مکانيسم‌هايي بر رفتار مصرف کننده (گردشگر) را در مقصدهاي گردشگري به صورت اثربخش مورد ارزيابي و بررسي قرار مي‌دهد که همواره مورد استقبال محققان اين عرصه بوده است. عکاسي، نقش مهمي در توسعه صنعت گردشگري و ترغيب افراد به سمت مقصدهاي مختلف گردشگري در سراسر جهان داشته است و توسعه مديريت گردشگري بدون فاکتور عکس، غير ممکن است.
در دنياي ديجيتال امروزي، همان طور که در مقدمه مطلب نيز عنوان شد، ابزارهاي فناوري اطلاعات و ارتباطات (ICT) نقش مهمي در توسعه صنعت گردشگري دارند. بسياري از گردشگران علاقمندند تا از طريق ابزارهاي آي تي، نسبت به انتشار آزادانه و رايگان تصاوير خود در پرتال‌هاي به اشتراک گذاري تصاوير استفاده کرده و عکس‌هاي خود را در معرض نمايش و ديد ميليون‌ها مخاطب اينترنت در سراسر جهان قرار دهند. در سايت‌هاي به اشتراک گذاري تصاوير، افراد مي‌توانند هر عکس که مي‌خواهند انتخاب کرده و در اين سايت‌ها به رايگان منتشر کنند و ملاحظات خود را نيز در انتشار عکس‌ها لحاظ کنند. در مقالاتي که تا کنون در زمينه مديريت گردشگري و تصاوير اينترنتي عرصه گردشگري منتشر شده است، به اهميت ويژگي‌هاي مهم عکس‌هاي عکاسان گردشگر اشاره نشده است.
اين که تصاوير، چه ويژگي‌هاي منحصر به فردي را منعکس مي‌کنند و در واقع عکاسان با چه نوع نگاهي اين تصاوير را برداشته‌اند و دنبال چه مواردي بودند، موضوع جالبي است که اين تحقيق به آن اشاره مي‌کند. مقاله منتشر شده در ژورنال، در نهايت معتقد است که نتيجه بررسي‌هايش به اين نکته رسيد که عکاسان گردشگر را مي‌توان به دسته‌هاي مختلف طبقه بندي کرد که هر يک نوع نگاه خاص خود را به مقوله گردشگري دارد.
مفهوم تصوير گردشگري در اين مقاله مورد اشاره قرار گرفت. نويسنده‌هاي معتقد بودند که تصوير مرتبط با توريسيم، در واقع مجموعه اي از عقايد، باورها، ديدگاه‌ها و احساس و طرز نگاهي است که يک گردشگر به محيط دارد. در واقع هر عکس، حاوي پيام‌هاي متفاوتي است که تحليل و درک آن‌ها، مي‌تواند براي فعالان عرصه مديريت گردشگري مهم باشد. شکل گيري تصاوير گردشگري در ذهن‌هاي اشخاص نيازمند فرآيند انعکاس داخلي در مغز است که نه تنها توسط منابع اطلاعاتي مختلف تحت تأثير قرار مي‌گيرد، بلکه توسط متغيرهاي فردي مختلفي نظير روانشناسي و ويژگي‌هاي اجتماعي – فرهنگي، انگيزه‌ها، نيازمند و تجارب قبلي نيز تحت تأثير مي‌باشد. در واقع دو گردشگر را نمي‌توان پيدا کرد که درک واحد و کاملاً مشابهي از يک مکان گردشگري داشته باشند. چرا که سواد و تجربه و نوع نگاه آن‌ها به پيرامون با يکديگر کاملاً متفاوت مي‌باشد.
علم گردشگري معتقد است که رابطه مستقيمي بين عکاسي و گردشگري وجود دارد. در واقع عکاسي، پنجره اي است به سوي واقعيت‌هاي دنياي امروز و عکاسان، قابليت منجمد کردن زمان و مکان را با استفاده از عکاسي دارا مي‌باشند. محققاني مانند هريسون و اوري در سال‌هاي 1994 تا 2004 ميلادي به اهميت عکس در گردشگري و نقشان در توسعه اين صنعت اشاره کرده‌اند.
محيط‌هاي مجازي (Virtual communities) به آرامي و به طور باورنکردني در حال تاثيرگذاري بر صنعت گردشگري هستند و مصرف کنندگان به طور فزاينده‌اي به اقليت‌هاي فناوري اطلاعات و چنين محيط‌هايي اعتماد مي‌کنند. استفاده گسترده از تصاوير اجتماعي در شبکه‌هاي اينترنتي، موضوع جديدي را در حوزه تحقيقات در صنعت گردشگري ايجاد کرده است. اکثر مطالعات قبلي در زمينه گردشگري و تصاوير عکاسان گردشگر، بر روي آناليز تصاوير در مديريت گردشگري متمرکز شده بود و موضوع آناليز تفاوت‌هاي مفهومي و خوشه اي از نظر عکاسان گردشگر را مورد توجه قرار نداده بود.
روش تحقيق
به جهت دنبال کردن مأموريت اين تحقيق که همانا بررسي و شناسايي category ها و خوشه‌هاي مختلف مربوط به نگاه‌هاي عکاسان گردشگر در تصويربرداري از مکان‌هاي مختلف گردشگري بود، از بين 14000 تصوير منتشر شده در سايت فليکر، 1786 تصوير به صورت تصادفي انتخاب شد.
اين تصاوير از دهکده اي تاريخي و فرهنگي در اسپانيا گرفته شده بود که در اين سايت به طور رايگان منتشر شده بود. دهکده Boi يک منطقه گردشگري در استان Pyreness اسپانيا مي‌باشد که در سال 2000 ميلادي، به عنوان ميراث فرهنگي توسط يونسکو به ثبت رسيد. آناليز تصاوير در 2 بخش جداگانه صورت گرفت:
1- تحليل محتوايي که در جهت شناسايي ويژگي‌هاي عکس‌هاي منتشر شده در سايت صورت گرفت که ارزيابي مي‌کند محتواي سمبليک داده‌هاي مورد مطالعه را و نوعي مطالعه کيفي به شمار مي آيد.
2- گروه بندي (Categorization) در واقع روش آناليز محتوايي سيستماتيک است که محقق توسط گروه‌هاي مختلف نسبت به دسته بندي داده‌ها در گروه‌ها اقدام مي‌کند. محققان در اين تحقيق از 4 گروه براي دسته بندي تصاوير استفاده کردند که اين 4 گروه مورد تصديق و اتفاق نظر محققان در مقالات ديگر نيز بوده است که عبارت‌اند از: گروه طبيعت، گروه ميراث، گروه فرهنگي و گروه خدمات گردشگري.
نتايج
پس از بررسي تصاوير و آناليز محتوايي آن بر اساس متدولوژي فوق‌الذکر، 4 آيتم در آناليز تصاوير مورد بررسي قرار گرفت:
1- موضوعات تصاوير
2- ميزان حضور افراد در تصاوير
3- ميزان زوم در تصاوير گرفته شده
4- نوع فضاي عکسبرداري شده
آناليز خوشه اي نشان داد که ماوراي معيار جامع، گروه‌هاي متشابهي وجود دارد که روش‌هاي مشخصي از نگاه کردن به يک مکان را براي عکاس بيان مي‌کند. نتيجه بررسي تصاوير نشان داد که مساله" موضوع" در تصاوير و "نوع نگاه "عکاس در تصوير برداري از مناطق گردشگري، از اهميت فوق‌العاده‌اي برخوردار بوده است.
نتايج بررسي بر روي تصاوير اخذ شده و منتشر شده در سايت فليکر بر اساس موضوع تحقيق نشان داد که در 54 درصد تصاوير، عکاس از صحنه‌هايي عکس برداري کرده است که هيچ انساني دران عکس مشاهده نمي‌شود. در 6 درصد تصاوير گرفته شده، عکاس از حضور گردشگران و مکان‌هاي مختلف به صورت مشترک در تصاوير استفاده کرده است. فقط 4 درصد تصاوير، حاوي تصاويري از مکان‌هاي گردشگري منطقه بود، يعني در 96 درصد تصاوير گرفته شده توسط عکاسان، به موضوع ترکيبي از حضور انسان در عکس، مکان گردشگري، امکانات شهري و مسائل مرتبط به صورت ترکيبي استفاده شده است. درصدهاي ديگر مربوط به تصاوير، تصاوير متفرقه را نشان مي‌دهد که بعضاً صاحب عکس، خود نيز در تصوير حضور دارد.
به طور کلي:
1- 94 درصد عکاسان توريست، حداقل 1 عکس از بناهاي تاريخي Boi Valley گرفته‌اند.
2- 62 درصد عکاسان توريست، حداقل 1 عکس از قابليت‌هاي طبيعي Bio Valley گرفته‌اند.
3- حداقل 18 درصد عکاسان توريست، يک عکس از خدمات گردشگري و فرهنگي منطقه گرفته‌اند.
نتايج نشان داد که نوع نگاه گردشگران و تصوراتشان درباره منطقه بازديد شده در اسپانيا، به طور مشخصي در عکسبرداري هاي آن ها از مکان‌هاي مختلف تأثير گذاشته است. مثلاً ابنيه تاريخي اين منطقه تاريخي در اسپانيا، بيش از ظرفيت‌هاي طبيعي و اقليميان مورد توجه گردشگران در عکس‌هاي آن ها قرار گرفته است. اين يک يافته جالب توجه است، به دليلان که اين دهکده يکي از مهم‌ترين بناهاي تاريخي در اروپا را در خود جاي داده است و از طرفي، تنها پارک ملي در اين بخش اسپانيا در اين دهکده قرار گرفته است و اين دهکده را تبديل به محل زندگي با غناي فرهنگي بالا تبديل نموده است. ميراث فرهنگي مربوط به کليسا و ابنيه‌هاي مذهبي، از مهم‌ترين عناصر در عکس‌هاي گردشگران از اين منطقه تاريخي در اسپانيا را تشکيل داد.
نبود انسان در تصاوير اخذ شده توسط عکاسان گردشگر، موضوعي متداول در مقاصد گردشگري در قاره اروپا مي‌باشد. گردشگران اروپايي بيشتر تمايل دارند در تصاويري که مي‌گريند، افراد حضور نداشته باشند. براي همين در اکثر تصاوير مورد بررسي اين تحقيق، افراد در عکس حضور ندارند. اين قضيه نشان داد که موضوع "در نظر گرفتن عدم حضور انسان در تصاوير"، بيش تر در مکان‌هاي خوش منظره مشاهده مي‌شود. يعني عکاسان گردشگر، بيشتر تمايل دارند در جاهايي که منظره زيبايي وجود دارد، حتي الامکان در تصاويري که مي‌خواهد بگيرند، افراد حضور نداشته باشند تا فلش عکس، بدون حضور افراد ثبت شود. معمولاً مناطق خوش منظره، مناطق غير مسکوني هستند که مقاصد گردشگري سنتي اروپا بيش تر به چشم مي‌آيد.
بيش از 90 درصد تصاوير اخذ شده توسط عکاسان گردشگر، در محيط‌هاي بيروني و کم تر از 10 درصد از داخل مکان‌هاي مختلف در دهکده بوده است. اين موضوع قابل پيش بيني بود آ، چرا گه اين دهکده يک مکان طبيعت محور و تاريخي است و بالطبع، گردشگران دوست دارند از ظرفيت‌هاي محيطيان استفاده کنند و لذت ببرند. عکس‌هايي که از داخل مکان‌هاي مختلف گرفته شده بود، بيش تر در داخل مراکز تاريخي و فرهنگي بوده است تا مراکز گردشگري و اقامتي.
هدف اصلي اين تحقيق، شناسايي اين موضوع بد که چه موضوعات اصلي را عکاسان گردشگر در تصويربرداري از دهکده تاريخي اسپانيا مد نظر قرار دادند. تحقيقات کمي به اين موضوع اشاره کرده‌اند که چگونه و چطور اين موضوعات اصلي توسط عکاسان مد نظر قرار گرفته شده است تا در نوع نگاهان ها در تصوير برداري منعکس شود. آناليز خوشه اي در اين تحقيق، نتايج زير را ايجاد کرد:
4 دسته از عکاسان گردشگر وجود دارد که نوع نگاهان ها در عکس‌هاي اخذ شده منعکس شده است:
1- عکاسان گردشگر بين‌المللي (در تصاوير، فضاي کلي را مد نظر قرار مي‌دهند)
2- عکاسان زيبا گرا (در تصاوير، به موضوع زيبايي، پانوراما، ظرفيت‌هاي طبيعي و اقليمي توجه مي‌کنند)
3- عکاسان شکارگر لحظات (در تصاوير، به جزييات دقيق و ريز به صورت خلاقانه نگاه مي‌کنند)
4- عکاسان عاشق ابنيه‌ها (عاشق عکس برداري از کليساها و نماهاي تاريخي و فرهنگي هستند نه چيز ديگر)
نتيجه پاياني
بررسي هزاران عکس در سايت فليکر در موضوع دهکده گردشگري – تاريخي اسپانيا نشان داد که 4 خوشه (دسته) مختلف از عکاسان گردشگر در اين منطقه وجود داشته‌اند که هر يک فراخور تحصيلات، باورها و تجربه و نوع نگاه خود به منطقه گردشگري Boi اسپانيا، نسبت به اخذ تصاوير اقدام کرده‌اند. بعضي‌ها عاشق ابنيه‌هاي تاريخي بودند و بعضي‌ها شکارگر لحظات زيبا و به يادماندني. بعضي‌ها طبيعت محور بودند و نه به ابنيه نگاه مي‌کردند و نه به زيبايي‌هاي لحظه اي مثل طلوع و غروب آفتاب يا جزييات دقيق منطقه.
بعضي‌ها هم با نگاه عمومي و برداشت معمولي نسبت به منطقه، نسبت به عکس برداري اقدام کردند. ماحصل اين تحقيق نشان مي‌دهد که عکاسان گردشگر در مناطقي که از ضريب اهميت و تاريخي بسيار بالايي برخوردار است و در آثار ثبت شده جهاني قرار دارد، کم تر به موضوع خدمات گردشگري، هتلينگ و مسائلي از اين دست توجه دارند چرا که در تصاوير اخذ شده و مورد بررسي اين تحقيق، درصدي بسيار کم از عکاسان، به موضوع خدمات گردشگري در تصاوير توجه کردند. مديريت صنعت گردشگري مي‌بايست با تحليل و خوشه بندي تصاوير عکاسان، نسبت به موضوعاتي که عکاسان و گردشگران بيش تر مورد توجه قرار مي‌دهند، حساس باشد و از اين تجارب بصري و داده‌هاي موجود، نسبت به ارتقاي صنعت گردشگري در مناطق و مقاصد گردشگري مختلف استفاده بهينه کند.
نقش شبکه‌هاي اجتماعي از قبيل يوتيوب، فليکر و فيس بوک در توسعه صنعت گردشگري و مديريت آن بايد بيش از گذشته مورد نظر و توجه قرار بگيرد چرا که شمار زيادي از گردشگران، در طراحي نوع رفتار و نظر خود در انتخاب مقاصد گردشگري، تا اندازه زيادي متأثر از تصاوير منتشر شده و مشاوره‌هاي آنلاين صورت گرفته توسط کاربران در اين شبکه‌ها مي‌باشند.
