اسطوره‌هاي چيني مي‌گويند امپراتور شن‌نونگ حدود 5 هزار پيش، در سال 2737 قبل از ميلاد، چاي را کشف کرد. مي‌گويند او در زير درخت تناسينتزيس نشسته بود که چند برگ آن درخت در فنجان آب جوش او افتادند و به اين ترتيب، نخستين فنجان چاي پديد آمد. اما اولين مدارک موجود گزارش‌شده درباره چاي متعلق به چند هزار سال بعد از اين کشف و مربوط به سال 780 ميلادي است. لولو، يکي از درباريان چين، کتاب کوچکي به نام «چاچينگ» (کتاب مقدس چاي) نوشت. اين کتاب، روش‌هاي کاشت و توليد چاي را به صورت استاندارد درآورد که هنوز هم رايج است.

کشورهاي توليدکننده چاي

براي سال‌هاي متمادي، چين بر بازار چاي تسلط داشت. چيني‌ها شرايط فروش خود را به بازرگانان اروپايي تحميل مي‌کردند. پرداخت بايد با نقره انجام مي‌شد. مبادله کالا با کالا که معمول بود، مورد قبول آنان نبود. از اين رو، خطر اينکه بازرگانان در درياهاي آزاد مورد حمله دزدان دريايي قرار گيرند، بسيار زياد بود. آنچه کار را مشکل‌تر مي‌کرد، اين بود که بازرگانان مجبور بودند خريدهاي خود را به وسيله دلالاني سودجو انجام دهند؛ چون چيني‌ها از هر کوششي براي خريد مستقيم جلوگيري مي‌کردند. اين موجب مي‌شد که قيمت مرتبا بالاتر برود.

تسلط چيني‌ها وقتي به سر رسيد که کمپاني هند شرقي موفق به کشت چاي در هندوستان شد. براي مدتي طولاني انگليسي‌ها تحت فشار هلندي‌ها و پرتغالي‌ها بودند. آنها مقادير زيادي چاي ارزان‌تر از انگليسي‌ها صادر مي‌کردند و تجارت آنها را کاهش مي‌دادند. در اصل قرار بود که کاشت چاي توسط دانه‌هايي که از چين دزديده شده بود شروع شود، اما اين کار به مشکلاتي برخورد. به طور تصادفي کشف شد که نوعي بوته چاي به نام تئاآساميکا در بنگال مي‌رويد. سپس اين بوته در منطقه آسام کاشته شد. طي 10 سال، بوته‌هاي چاي آن‌قدر رشد کرده بودند که صادرات مقادير زيادي چاي ممکن شد. وضع شرکت‌هاي انگليسي چاي دوباره رو به بهبودي گذاشت. اين موقعيت خوب با گسترش کشت چاي در دارجلينگ که منطقه‌اي در هندوستان و در دامنه کوه‌هاي هيماليا است ادامه يافت و امروزه هندوستان 30 درصد چاي جهان را در سطح کشت 400 هزار هکتار تامين مي‌کند.

سريلانکا يکي ديگر از کشورهاي عمده توليدکننده چاي است. قبل از قرن نوزدهم سري‌لانکا، که قبلا سيلان ناميده مي‌شده يکي از توليدکنندگان اصلي قهوه بود. در دهه 1890 کشت قهوه به علت بروز آفت آسيب ديده و عملا از ميان رفت. زمين‌داران که داراي شم تجاري بودند شروع به آزمايش براي کشت چاي کردند و نوعي بوته آسام هندي‌جات را به کار بردند. امروزه بيش از يک چهارم ميليون هکتار در سيلان زير کشت چاي است و چاي سيلان در بسياري از انواع چاي‌هاي مخلوط مورد پسند يافت مي‌شود.

آفريقاي شرقي، نقش جديدترين بازيگر را در اين صحنه ايفا مي‌کند. امروزه مقادير بسيار زيادي چاي در اين منطقه توليد مي‌شود ولي اين کار از ابتداي قرن جاري شروع شده است. کشورهاي اصلي توليدکننده چاي در اين منطقه کنيا، مالاوي، رواندا و زيمباوه هستند. به طور کلي، انواع چاي اين منطقه داراي عطر تند و رنگ روشن مسي است. براي حدود 200 سال، اندونزي هم مقدار زيادي چاي براي عرضه به بازار جهاني توليد مي‌کرد ولي با شروع جنگ جهاني دوم، ناگهان اين کار متوقف شد؛ مزارع ويران شد و به بوته‌هاي چاي تا آن حد بي‌توجهي شد که توليد چاي به کلي پايان گرفت. در سال 1981 صادرات آن دوباره شروع شد و اکنون اندونزي در راه به دست آوردن موقعيت سابق خود است. چاي اندونزي سبک است و رايحه‌اي مطبوع و رنگي روشن دارد.