خشت و گِل ، در بسیاری از مناطق جهان بعنوان مواد و مصالح ساختمانی عمده در نظر گرفته شده اند. خاک رس که به وفور در این سیاره یافت می شود، در ساختن خانه های محکم به مردم کمک شایانی کرده است. نکته قابل توجه در مورد ساختارهای ساخته شده از خشت و گل، دوام آنها است که برخی از آنها حتی هزار سال قدمت دارند. در اینجا به 10 شاهکار جهانی که با خشت و گل ساخته شده است می پردازیم 

10 تائوس پوئبلو (Taos Pueblo)

تائوس پوئبلو از خانه‌های باستانی در نیو مکزیکو از حدود هزار سال قبل ، محل سکونت مردم بومی پوئبلو ساکنان است. این خانه های خشت و گلی از خشت خشک پوشیده شده‌اند و سقف آنها از درختان سدر ساخته شده است. ترمیم دیوارهای ضخیم و گچ‌بری این خانه‌ها از مراسم‎های سنتی است که هر ساله توسط مردم روستا انجام می‌شود. 

9 ارگ بم (Arg-e Bam) 

 ارگ بم به عنوان یک مرکز تجاری موفق جاده ابریشم از دوره ساسانی شناخته می‌شود ، این شهر خشت و گلی در جنوب شرقی ایران به طور کامل از خشت ، خاک رس و تنه درخت خرما ساخته شده است. دیوارهای ضخیم ، کانال‌های آب زیرزمینی که مصارف دوازده هزار نفر را پاسخگو بوده و برج‌ های نگهبانی برای حفاظت از ارگ از مهمترین خصوصیات این شهر باستانی است. متاسفانه، زلزله سال 2003 در بم سبب شد که بیش از نیمی خانه های شهر و این ارگ خشتی نابود شود. 

8 مسجد دیجین اوربر (Djinguereber Mosque)

این مسجد ساخته شده از گل و نی در منطقه تیمبوکتو ، مالی واقع شده و با وجود بارش‌ باران فراوان در مالی شکل منسجم مسجد دیجین اوربر حفظ شده است، محققان تاریخ ساخت این مسجد تاریخی را سال 1325 میلادی تخمین زده‌اند. همانند بسیاری از ساختمان های گلی در جهان، این مسجد نیز در امتداد مسیر رفت و آمد شترهای باربر بوده است. 

7 دیوار خیوه  (Khiva Wall) 

مجموعه‌ای از مساجد و مدارس دینی در صحرای کزیلکوم ، ازبکستان ، دیوار خیوه نام دارد که جزء 10 بنای خشت و گلی جهان است، به گفته باستان‌شناسان این مجموعه 2500 سال پیش به دست سام پسر حضرت نوح ساخته شده و قلعه نام گرفته است. حصار این قلعه به ارتفاع 10 متر از خاک رس استخراج شده از دریاچه خواک ساخته شده است. گفته شده است که حضرت محمد (ص) با استفاده از خاک رس استخراج شده از همین محل مبادرت به ساخت مدینه کرده است.

6  چان چان (Chan Chan)

چان چان ، در دره موچه کشور پرو یک مجموعه شگفت‌انگیز از ساختمان‌های خشتی و گلی است که محل اسکان پادشاهان سلسله چیمو بوده است. این مجموعه شامل یازده ارگ است که مردم طبقه پایین خارج از دیوارهای آن زندگی می‌کردند. چیموها سفالگر و نجارهای ماهری بودند. در سال 2006 باستان شناسان مجسمه های جنگجو حک شده در دیواره های کاخ را کشف کردند. 

5 مسجد جامع بوبودیولاسو (Bobo Dioulasso Grand Mosque) 

این مسجد جامع که در بورکینافاسو (غرب آفریقا) واقع شده است یک قرن قدمت دارد، مسجد جامع بوبودیولاسو از خاک رس و چوب ساخته شده و در حال حاضر مرمت آن نه به شکل سنتی (گل) بلکه با سیمان در حال انجام است. این مسجد بر روی لبه خروجی یک شهر قدیمی قرار دارد، و به دلیل ازدحام جمعیت و آلودگی، بوی تند و زننده ای در اطراف آن به مشام می رسد. 

4  سیوا واحه (Siwa Oasis)

سیوا واحه ، بناهای ساخته شده از یک نوع گل محلی به نام کارشیف در مصر هستند. این گل محلی از شن و ماسه جمع‌ آوری شده از ساحل دریاچه تشکیل شده و در گذشته برای ساخت و ساز مورد استفاده بوده است. سیوا واحه در مسیر تجارت دوران باستان قرار داشته و با وجود چشمه های طبیعی و درختان نخل فراوان محل استراحت مسافران صحرا بوده است. با فروپاشی امپراتوری روم این منطقه رونق خود را از دست داد

3 مسجد جامع جنه (Great Mosque of Djenne)

بزرگترین ساختمان گل در جهان ، مسجد جامع جنه است که در کشور مالی قرار دارد. ساختمان مسجد جنه اصلی در حدود قرن سیزدهم ساخته شده است، ولی ساختار کنونی آن حدود یک قرن قدمت دارد و در شهر جنه در نزدیکی استان تیمبوکتو باستان قرار گرفته است. بازار متنوع و رنگارنگی که در نزدیکی این مسجد فعال است رونق این منطقه را دوچندان کرده است. 

2 ایت‌ بن حادو ( Ait Benhaddou)

1 شیبام (Shibam)

شیبام که به "منهتن صحرا" معروف است، نام منطقه ای در کشور یمن است با ساختمان‌های بلند قرن 16 است، این برج‌های باستانی که با خشت و گل ساخته شده‌اند برای حفاظت از حمله دشمنان 40 متر ارتفاع دارند. این ساختمان‌ها برای محافظت در مقابل باران و فرسایش بارها بازسازی شده‌اند.