محمد برازنده _شايد شهر باستاني پومپي (Pompeii) ايتاليا هرگز فکر نميکرد از زير انبوهي از گدازههاي آتشفشاني بعد از 2000 سال جان سالم به در ببرد اما زير پاي گردشگران و دوستداران ميراث فرهنگي جان بکند.
دهها سال فراموشي، کفش هاي زنانه و مردانه با مدلهاي مختلف و هزاران نوع فرسايش ديگر از نوع بشري، صدمات ناشي از نور خورشيد و آب باران، خطر از بين بردن از مشهورترين بناهاي باستاني جهان و پرجاذبهترين مناطق تفريحي ايتاليا را به همراه دارد.
باستانشناسان و هنر شناسان هشدار دادهاند ضعف امور حفاظتي اين شهر باستاني باعث آن شده است که اکثر مناطق اين شهر همچون ديواره ساختمان و بام خانهها توان ايستادگي نداشته و در آيندهاي نزديک رو به ويراني نهند.
اگرچه اولين کارهاي بازسازي شهر پومپي از 250 سال پيش با کشف اين شهر از زير گدازههاي آتشفشان کوهستان وسوويوس آغاز شد، اما هنوز بسياري از قسمتهاي آن بدون توجه مانده و مسئولان مربوطه تاکنون هيچگونه طرفي بر مرمت آنها نبستهاند.
داربستهايي که به منظور پشتيبان و نگهدارنده مدتها نقش ستون را براي خانههاي اين شهر ايفا ميکردند، صدمات و آسيبهاي غيرقابل مرمتي را بر پيکر اين کهن شهر باستاني وارد کرده است که کمترين آنها را ميتوان نفوذپذير کردن ديوارها نسبت به آب دانست و حالا خانههاي پمپي سقفشان در زمستان چکه ميکند!
نوع حفاظت خانههاي باستاني اين شهر به قدري ابتدايي و ناشايانه بوده است که در حال حاضر بيش از 1500 بنا کاملاً بسته شده و کسي حق بازديد ندارد.
البته دولت ايتاليا هم بالاخره اقدامات عاجلي را انجام داده است که از مهمترين آنها ميتوان به سرپوش گذاشتن بر سهل انگاريهاي چند ساله اشاره کرد؛ اقدام به برگزاري همايشهاي يک روزه براي حفظ و حمايت از اين شهر يکي از کارهاي مثلاً مهم دولت ايتاليا است که با ترغيب موسسات مالي جهت کمک رساني نقدي به اين منطقه صورت گرفت که البته موجب اعتراض باستانشناسان قرار گرفت چراکه آنها معتقدند حفاظت و حمايت از پومپي با همايشهاي يک روزه هرگز امکان پذير نيست .
آنتونيو ايرلاندو، رئيس موسسه حفاظت از ميراث هنري ناپل در زمينه دلايل ناکارآمدي حفاظت اين منطقه معتقد است: مشکل اصلي در شروع کار نيست بلکه هزينههاي بيهوده و بي ثمري که فعاليت بازسازي را نيمه کاره ميخواباند مهلکتر از هر فرسايشي در منطقه محسوب ميشود.
وي عدم مديريت و سازماندهي مناسب را در بخش مرمت اين شهر دليل اصلي تخريب فزاينده ميداند.
چشمانداز ورودي شهر پومپي که موزه اشيا عتيقه شهر است به مدت 30 سال جدا از عمليات عمراني و مرمت مانده بود و تمام اشيا داخل آن از ظرف سفالي گرفته تا کلکسيونهاي صنايعدستي ساکنان بومي منطقه درون سولهاي محبوس شده و تنها گردشگران قادر به تماشاي آنها از پشت درهاي بسته بودند.
سرقت و تخريب اشيا به دست گردشگران نيز دليلي ديگر بر ويراني اين شهر شده و ضعف نظارتي اين امکان را براي بازديدکنندگان به وجود آورده بود تا اشيا عتيقه آن را به عنوان سوغات به خانه ببرند و همچنين بتوانند ديوارهاي 2000 ساله آنرا حکاکي کرده و آتش سيگار خود را بر روي سنگفرشهاي قديمي شهر خاموش کنند.
البته گردشگران هم به نوبه خودشان از نبود امکانات کافي و خصوصا راهنمايان عاصي هستند،راهنماياني که هزينهاي بسيار گرانتر از معمول را از گردشگران ميستانند.
ديويد گودالوسکي، گردشگر آمريکايي شهر پومپي ميگويد: گشت زني در اين شهر بسيار دشوار تر از آن چيزي است که تصور ميشود؛ نه مکاني براي سرويسهاي بهداشتي وجود دارد و نه چيزي براي خوردن و آشاميدن. راهنمايان نيز علاقه خاصي به گروههاي کوچک و خصوصي دارند تا از هرکدامشان تا 100 يورو دستمزد دريافت کنند در حالي که هزينه معمول آن 11 يورو است.
پيترو جيواني گاتزو، مسئول پومپي گفت: مدتها است که ضعفهاي اين منطقه را به گوش ديگر مسئولان رساندم که نبود سيستم فاضلابي مناسب يکي از آنها است.
وي سگهاي ولگرد اطراف ويرانههاي شهر و نبود امکانات پزشکي را نيز بر ديگر مشکلات عمده شهر مي افزايد.
گاتزو مي افزايد: هزينه ترميم کامل اين منطقه چيزي بالغ بر 300 ميليون يورو است، اما با قطع همکاري دولت نميدانيم بايد آن را از کجا تامين کنيم.
گيدو پوچيولي که يکي از قديميترين راهنماهاي تورهاي گردشگري شهر پومپي است در حالي که با چهرهاي نگران به آخرين ويرانههاي به جاي مانده از شهر 2000 ساله پومپي خيره شده بود گفت: اينجا بخشي از ميراث باستاني ماست. اگر به دليل وجود کشورهايي همچون چين ما ديگر قادر به توليد ماشينهاي زيبا نيستيم يا صنعتگري نداريم لااقل ميتوانيم به مناطق تاريخي و باستاني اميدوار باشيم که ميتوانند با جذب گردشگران صنعت اول کشور لقب گيرند