براي ديدن عکس گورستان انگلیسی ها در بوشهر (اينجا) را کليک کنيد
بریتانیای استعمارگر بخت خود را برای سلطه بر ایران یا جدا سازی بخشی از خاک این کشور ، با حمله به بوشهر ، آزمود، امّا مقاومت دلیرانه و منسجم اهالی این استان اعم از زن و مرد و شهری و روستایی، به او فهماند که عاقبت نبرد با چنین مردمی، جزء ناکامی و تن دادن به سرنوشتی تلخ، نخواهد بود. گورستانی (گورستان انگلیسی ها) که اکنون این چنین مخروبه و خاموش درگوشه ای از بهمنی بوشهر که روزگاری پایگاه سلطه گری انگلیسی ها بر بخش های وسیعی از آسیا بشمار می آمد، قرار گرفته است، حاصل تأسف بار و عبرت انگیز یکی از همان لشکر کشی های سلطه جویانه ی سردمداران استعمار است.
براساس پژوهش های تاریخی و سنگ قبر هایی که در مرداد ماه 1382خورشیدی و در هنگام مرمّت و بازسازی این گورستان توسط مدیریّت میراث فرهنگی استان بوشهر کشف شد که این گورستان متعلّق به دورهی قاجاریه است.در فاصله میان سال های 1914 تا 1918 و به دنبال جنگ های خونینی که به سردمداری برخی از کشور های اروپایی و تحت عنوان «متحدین» با کشور های دیگر آن قاره و به نام «متفقین» در گرفت، متأسفانه میهن ما نیز ناخواسته وارد معرکه ای شد که به تبع آن، قسمت هایی از نواحی جنوب ایران بخصوص شهر های بوشهر، برازجان، دلوار و دیگر مناطق استان بوشهر مورد تجاوز و تاخت وتاز انگلیسی ها قرار گرفت. دولت انگلیس که در این منطقه دارای منافع و تشکیلات نظامی و تجاری وسیعی بود، به بهانه ی ارتباط کنسولگری آلمان با سران عشایر و تحریک و ترغیب آنان بر علیه انگلستان و منافع آن کشور در ایران، در ماه مارس 1915میلادی به بوشهر لشکر کشی و پس از تصرف شهر، کنسولگری آلمان را به اشغال خود در آورد و سرکنسول و دیگر وابستگان به آن دولت را دستگیر و به هندوستان تبعید نمود. این اقدام تجاوزکارانه انگلیسی ها که مغایر با اصل بی طرفی دولت ایران در جنگ بود، غیرت ملی و خشم و غضب مردم بوشهر و نواحی اطراف را بر انگیخت و آنان را وادار به واکنشی قهرآمیز علیه متجاوزین کرد. به همین خاطر، سپاهیانی جان برکف، متشکل از اهالی تنگستان به سرکردگی، «رئیس علی دلواری و زایر خضر خان اهرمی» ، دلیر مردان دشتی به سرداری « خالو حسین بردخونی»، رزمندگان دشتستانی به رهبری « شیخ محمد حسین برازجانی و محمد خان غضنفرالسلطنه» ، جنگجویان چاه کوتاهی، به سردمداری« شیخ حسین خان چاه کوتاهی» آماده رزمی به یاد ماندنی و افتخار آمیز با بیگانگان متجاوز شدند.
در این نبرد نابرابر- به لحاظ تسلیحاتی و تدارکاتی دشمن- دلاوران بوشهری توانستند با نثار خون خود و با تحمیل تلفاتی سنگین بر خصم تجاوزگر، ضمن پاسداری از شرف و حیثیت ملی ایرانیان، استقلال و تمامیت ارضی این مرز و بوم کهنسال را برای همیشه محفوظ بدارند. اگر چه در این نبرد خونین، دلاورانی همچون رئیس علی دلواری و شیخ حسین خان چاه کوتاهی و تنی چند از دیگر مبارزان به شهادت رسیدند ولی دشمنان سلطه گر با برجای گذاشتن کشتگانی انبوه سیطره ی ننگین شان بر بخش گران بهایی از خاک میهن عزیزمان بازماندند. گورستان حاضر (گورستان انگلیسی ها)، آرامگاه ابدی همان نظامیان و سربازان غریب مرگ شده ی انگلیسی ها است که قربانی خوی و خصلت سلطه جویانه حاکمان خود شدند و این چنین گمنام و دور از وطن تبدیل به یکی از صدها سند جوانمردی های اهالی جنوب ایران گردیدند.
